Steden en cultuur
Split
.jpg)
Het is maar dat u het weet...
Velen zullen hier aankomen met het vliegtuig (net buiten Split) of vertrekken met de boot naar één van de eilanden.
Of je nu komt om in de straten, op de pleinen en tussen de kerken wat geschiedenis te inhaleren...
Of je bent hier om de "Game of thrones" locaties in real time te beleven...
Het Paleis van Diocletianus is meer dan een bezoekje waard.
Haal voor uw gemak een plattegrond bij de toeristische dienst.
Die vind je niet ver links van de "bronzen poort" aan de haven.
Na Zagreb is Split de belangrijkste en grootste stad van het land. Rond 300 na Christus liet de Romeinse keizer Diocletianus hier een paleis bouwen.
Het "paleis" omvat het hele oude stadsgedeelte binnen de vestingmuren.
Van de vier torens die oorspronkelijk op de vier hoeken de stad bewaakten, staat er nog maar één.
De tand des tijds is ongenadig...
Je hebt ze vast al eens gezien, in één of andere film: de Romeinse legerkampen...
Net zoals die kampen heeft het paleis van Split vier poorten.
De poorten hadden oorspronkelijk Romeinse namen,
maar die werden in de 16e eeuw, onder invloed van Venetië, veranderd.
Rechts naast het paleis kan je tussen "vaste toeristenkraampjes" vol met kleding, handdoeken, petten, brillen... over de dagelijkse markt naar de oostelijke poort of de "silver gate".
Desondanks de eenvoudigere bewerking van de poort dan de "gouden poort" is "Porta orientalis" toch indrukwekkend te noemen.
Bij het zien van de dikke muren en de overblijfselen van de achthoekige torens kan je met een beetje fantasie nog de kracht van weleer voelen.
Het leuke doorkijkje op de mooie klokkentoren lokt ons langs deze poort binnen...
Volgens mij kom je hier meteen op het mooiste deel van het paleis uit: het centrale keizerlijke plein met de Domnius kathedraal.
De toren van de kathedraal is zo kenmerkend voor Split dat hij op haast iedere prentkaart staat.
Hij is dan ook echt prachtig.
Je kan de toren helemaal tot boven beklimmen voor een panoramisch uitzicht.
Vijf verdiepingen hoog is hij. De trappen voeren je bijna 60 meter hoog boven de oude stad.
De kathedraal zelf bestaat uit de kerk in het achthoekige Romeinse Mausoleum en de klokkentoren.
Het Mausoleum werd begin de 4e eeuw gebouwd en in de 7e eeuw - zonder ingrijpende veranderingen omgebouwd tot Christelijke kathedraal.
Aan de bouw van de klokkentoren zelf werd pas begonnen rond 1200. Het zou ongeveer driehonderd jaar geduurd hebben voor hij af was. Begin de 20e eeuw stortte de toren in en werd herbouwd in 1908.
Het Mauloseum wordt door 24 goed bewaard gebleven zuilen omringd en ook binnenin is alles in zo'n goede staat dat de kerk nog steeds in gebruik is.
Aan de kant van de klokkentoren staan ook nog twee rijen prachtige, rode granieten Korinthische zuilen te pronken.
Wanneer je hier om je heen kijkt lijkt het wel of je zit in Rome... Romeinser kan het niet...
Aan het Peristylium - het pleintje voor de klokkentoren en de zuilengang - sta je in het midden van het Paleis van Diocletianus, het kruispunt van de twee hoofdstraten Decumanus -van oost naar west- en Cardo van noord naar zuid. Hier kan je vanavond komen dansen als je zin hebt...
Vroeger was dit plein een binnen tuintje van het paleis.
Tussen de zuilen zal je ook een sfinx zien liggen die de keizer als souvenir meebracht uit Egypte.
Zet je gezellig neer op de rode kussentjes en neem zeker ook even de tijd de kerk binnen te gaan.
Je vind er een sacristie met een klein museum, een preekstoel, twee altaren...
Terug buiten op het plein kan je via de trapjes naar beneden en kom je in de kelders van het paleis terecht.
Via deze kelders hier werden de voorraden per boot aangevoerd.
Bij een aanval op het paleis konden de bewoners via deze kelders ook vluchten per de boot.
De trapjes op voeren je naar de vestibule.
Het bijzondere aan deze toren is dat hij vanbuiten vierkant is en vanbinnen rond.
Van hieruit ging men het woongedeelte van het paleis binnen.
Ooit was hij rijkelijk versierd met beelden in de halfronde nissen en een koepel belegd met mozaïek.
Maar zelfs kaal laat hij een indruk na.
Rechtdoor kan je het paleis uitlopen via de bronzen poort.
De bronzen of zuidelijke poort is de kleinste van de vier, maar de meest gebruikte ingang.
Deze poort ligt namelijk aan de kant van de zeepromenade, vlak achter de terrasjes.
Maar ooit waren die terrasjes hier niet, zelfs de promenade was er niet.
De golven klotsten of beukten toen nog tegen de muren van het paleis.
Eigenlijk was dit dus een "zeepoort".
We keren op onze stappen terug en wandelen langs het etnografisch museum naar het Severova district. Een woonwijk voor soldaten en personeel binnen het paleis. En alsof het er nog steeds wat "minder belangrijk" is, zijn zelfs de zuilen minder goed onderhouden...
We struinen wat door de straatjes, gluren eens binnen bij het stadsmuseum en staan opeens aan de stoere, sterk beveiligde poort in het noorden van het paleis: de "Golden gate".
Porta septemtriionalis - de gouden poort - die opvallend goed bewaard is gebleven is eigenlijk de hoofdingang. Hierlangs kwam de keizer zijn paleis binnen. In de nissen stonden vroeger beelden en er hingen zware houten poorten in de ingang. Dubbele poorten zelfs.
Je zal zien dat je tussen de twee "poorten zonder poort" in een soort nis staat.
Bij een inval zouden aanvallers die van buitenaf binnendrongen voor de gesloten tweede poort letterlijk "de deur achter zich horen dichtvallen".
Ze zaten dan in de val en konden zo van bovenaf overmeesterd worden.
In het parkje voor de poort kan je even op adem komen op een bankje.
Er staat een leuke klokkentoren met een kapel: Chapel of the Holy Arnir.
Waar je zeker niet naast kan kijken is het enorme standbeeld.
Wie ooit in Nin was herkent hem waarschijnlijk meteen:
Gregorius van Nin (Grgur Ninski) een 10e eeuwse bisschop.
Of je het beeld nu mooi vind of niet is een kwestie van smaak.
Maar je moet hem zeker eens over zijn grote teen gaan wrijven.
Dat brengt geluk...
Zoek de zeven verschillen...
beeld in Nin
We lopen langs de buitenkant verder, hoekje om.
Zo'n dertig meter verder vind je op je rechterkant - voor de fans - het "Game of thrones" museum van Split.
We lopen door tot aan de ijzeren poort en besluiten net voor we binnengaan op het gezellige "Narodni Trg / Pjaca" plein iets te drinken.
Terwijl we nippen van onze tas kijk ik rond en zoek één en ander op in mijn gids...
Dit plein is ontstaan aan het eind 13e, begin 14e eeuw toen het paleis te klein werd voor de snelle groei van de stad.
Men begon buiten de muren verder te bouwen...
Het mooie, voormalig stadhuis uit 1443 valt meteen op.
Met haar prachtige gotische ramen en open galerij.
Binnen vind je regelmatig tijdelijke exposities.
Voor we de ijzeren poort doorgaan nog even een foto nemen van de "Onze Lieve Vrouwe klokkentoren" en de opvallende "clock under the bell".
Deze klok valt vooral op door de 24 Romeinse cijfers. Mooi.
De poort zelf is minder indrukwekkend dan de anderen, maar heeft ook, zo valt me op een soort "nis" en een tweede poort.
In de 15e en 16e eeuw werden alle poorten, behalve deze gesloten wegens Ottomaanse aanvallen.
Eenmaal erdoor wandel je zo de smalle, gezellige straatjes in vol boetiekjes, ijskraampjes, binnentuintjes...
We dolen nog wat rond, komen enkele "oude bekenden" tegen en gaan dan op verkenning buiten de muren van het paleis...
Want heus, loop na het bezoek aan het Paleis van Diocletianus niet meteen naar je wagen...
Er is nog veel meer moois te zien in Split.
Aan de zuidwestelijke kant, net buiten de muren ligt een heel mooi plein: het "Trg braće Radić" in de volksmond "Voćni trg " wat fruitplein betekend.
Vroeger was hier immers een grote fruitmarkt.
Je herkent het meteen aan de Venetiaanse toren, een restant van een enorm kasteel dat hier ooit door Venetianen werd gebouwd.
Maar niet enkel de toren valt op, de sfeer op de terrasjes van de cafeetjes en restaurantjes, de mooie barokke gevels, de boetiekjes...
Ja, zelfs de bronzen Marko Marulic, filosoof en schrijver uit de 15e eeuw...
Allemaal nodigen ze je uit: blijf nog even plakken.
Achteraan kwamen we dit rare geval tegen...
Ik moest er wel om lachen...
Loop je verder de zeepromenade af, weg van het paleis, dan kom je in een "moderne" winkel- wandelstraat met een vismarkt, een pleintje met een versmarkt, pleintjes met terrasjes...
Op de grond staat een soort trechter...
Blijkbaar is het een fontijn: de Pirja fontein.
Maar ze zou naar het schijnt buiten werking zijn gesteld omdat er veel passanten nat werden...
Het verhaal erachter zou te maken hebben met de economische depressie in de jaren negentig. Men stelt de vraag of de hand "toevallig" richting Zagreb wijst.
Via enkele doorsteekjes kan je vanuit de "Marmontova" straat naar het "trg Republike" waar je nog meer winkels, restaurants en cafeetjes hebt.
De vleugels van een neo-renaissance paleis zetten de toon op dit plein met zuilengallerijen en decoraties.
Het doet een beetje denken aan het San Marcoplein in Venetië.
Ooit stond hier een theater, maar dat werd door een brand vernield. Maar nog steeds vinden hier regelmatig culturele evenementen plaats, zoals het Split muziekfestival.
No boat to catch?
No flight?
Enjoy Split by night...
