top of page
1 Januari
Nieuwjaar
Op 1 januari wordt er vaak varkensvlees gegeten. Niet iedereen houdt er zich nog aan, maar er zit een leuke traditie vast aan die kip op het oude jaar, en het varken op 1 januari:
Kippen graven in het zand op zoek naar wormen. Ze krabben met hun poten achteruit: symbool voor wat voorbij is.
Varkens graven, wroeten met hun snuit vooruit in de aarde: symbool voor wat moet komen.
Geweldig vind ik zo'n dingen !
Wie zin heeft kan vandaag deelnemen aan de "Nieuwjaarsduik" .
Het zeewater in de Adriatische Zee is hier nu slechts enkele graden warmer dan bij ons. Fris dus !
Driekoningen
Driekoningen
'Epifanie'
Deze afsluiter van de Kerstperiode wordt op 6 januari gevierd.
Vandaag wordt het bezoek van drie wijzen aan het kind Jezus in Bethlehem gevierd.
Vandaag wordt de kerstboom afgebroken en de versieringen weg gestopt. Vandaag is het ook de laatste Kerstvakantiedag voor scholieren. De Kerstperiode wordt hiermee dus volledig afgesloten.
Vooral op het platte land gaan daar nog enkele tradities mee gepaard.
Daar worden de huizen en boerderijen vaak nog gezegend met wijwater.
Hier en daar worden zelfs door een priester de initialen C.M.B. van de drie koningen op de deurposten gezet.
Deze zouden - vanuit het Latijns - "God zegen dit huis" betekenen.
Valentijn
Valentijn
Ook hier wordt op 14 februari Valentijn gevierd.
In Zagreb ondervind men in deze periode een verdubbeling van het aantal bezoekers aan het "gebroken harten museum.
In Zadar is het de gewoonte dat verliefde jongeren lampionachtige ballonnen oplaten.
Op vele plaatsen kan je, ook als toerist, en ook buiten geliefdentijd "love-locks" kwijt. Deze foto is in Makarska genomen.
Een typische lekkernij die met Valentijn cadeau wordt gegeven aan je geliefde is een koekje. En niet zomaar een koekje...
Het Licitar koekje. Dit koekje kan je het hele jaar door kopen in alle mogelijke vormen en maten. Deze handgemaakte rode koekjes worden zelfs door toeristen gekocht als souvenir. Ze zien er dan ook zeer decoratief uit, maar zijn wel degelijk eetbaar en zeer lekker. Ten onrechte worden ze wel eens gemberkoekjes genoemd, terwijl er geen gember aan te pas komt. De rode kleur komt uit natuurlijke kleurstof.
Al naar gelang hoe groot de koekjes zijn kan het versieren ervan soms uren in beslag nemen.
Er worden soms hele teksten op gespoten in suikerglazuur: namen, datum enz. voor een bruidspaar, een tekst, een gedichte...
Met Valentijn zijn het vooral hartjes die erg in trek zijn. Hartjes met de naam van je geliefde, met een gedichtje of een liefdesboodschap....
Soms wordt er zelfs een miniatuur spiegeltje op het koekje verwerkt. De boodschap erachter is zo lief...
De ontvanger van het koekje ziet het gezicht van degene waar de gever zoveel van houdt.
Ohhhh....
Sinds 2010 staan de Licitar koekjes op de UNESCO lijst van immaterieel cultureel erfgoed.
Dit omdat het maken ervan een ambachtelijke traditie is.
Reeds in de middeleeuwen werden de koekjes door monniken gemaakt en verkocht tijdens markten en religieuze feesten. Zelfs toen kochten Pelgrims de koekjes als souvenir.
Zelfs toen gaven verliefde jonge mannen zo'n koekje aan het meisje van hun dromen...
<a title="Seanpu1, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Licitars2.jpg"><img width="512" alt="Licitars2" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Licitars2.jpg/512px-Licitars2.jpg"></a>
no changes were made
Vasten en Pasen
Vasten & Pasen
Ergens in januari of februari begint de 44 dagen durende vastentijd.
Aan deze oude Rooms Katholieke traditie wordt nog weinig meegedaan. De "dieet" voorschriften zijn niet meer van deze tijd.
Ook niet voor de meeste Kroaten. Al zijn er nog velen die chocolade en dranken zoals koffie of alcohol tijdelijk afzweren.
Op de eerste dag van de vastentijd, op Aswoensdag houdt de grote meerderheid zich aan de "anti-rook-dag".
Op de zondag voor Pasen begint de "Heilige week".
's Morgens wassen velen hun gezicht met wateruit een schaal waarin bloemblaadjes drijven.
Met Takken van olijf, rozemarijn worden "poma" gemaakt.
Deze met bloemen en linten versierde vlechten, kransen of kruisen worden mee genomen naar de kerk om te laten zegenen.
Thuis worden ze als bescherming tegen tegenslagen aan het huis gehangen.
Vooral op de eilanden is het traditie om processies te houden en scénes na te spelen uit Bijbelverhalen. Op andere plaatsen in het land bouwt men Paasvuren. Weer ergens anders loopt men door de straten om herrie te maken met een "cegrtaljke", een ratel of - al naar gelang de regio - een "klepetaljke" wat je het best kan vergelijken met van die handjes op een stokje waar je mee kan "klepperen". Vaak in de vorm van een vlinder of een vogel waarvan de vleugels het geluid maken.
Van het beschilderen van eieren - Pisanica - hebben ze hier een ware kunst gemaakt.
Al naar gelang de streek worden de eieren versierd met duiven, bloemen, dennentakjes... Modern met geometrische figuren, of heel klassiek rood met een witte ster en de tekst: "Sretan Uskrs" wat dus vrolijk Pasen betekend.
De eitjes worden vaak cadeau gedaan.
Het beschilderen van eieren is in Kroatië sinds 2008 zelfs uitgeroepen tot immaterieel Unesco erfgoed.
Vooral de reuzengrote eieren in Zagreb zijn wereldwijd bekend. Ook in Zagreb, op het Jelacic plein vindt je de traditionele Paasmarkt. Aan de gezellige houten kraampjes kan je van alles kopen dat met de Pasen te maken heeft: Paasversieringen, souvenirtjes, lekkernijen zoals ham, kaas en taarten. Je vind er ook religieuze artikelen zoals kaarsen. Ook tulpen worden in alle mogelijke kleuren te koop aangeboden. Want met dit feest verwelkomt men hier tevens de lente.
Pasen in de zoo
Op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille zaterdag wordt er niet op het land gewerkt.
Ook de klokken in de kerktorens blijven stil.
Voor velen hoort er donderdag de voetwassing in de kerk bij.
Op het eiland Hvar houdt men al 5 eeuwen tijdens de avond en nacht van Witte Donderdag tot de ochtend van Goede Vrijdag een 22km lange kruisprocessie: "Za krizen".
Onderweg voert met rituelen uit waarbij het belangrijk is om met "de klok mee" te lopen. De gedragen kruizen mogen namelijk niet "kruisen". Dat zou ongeluk brengen. Ook deze processie kwam in 2009 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO te staan.
In Vodice staan ze dan weer bekend voor hun "Festival van Žudije". Žudije waren 12 Romeinse soldaten die de tombe van Jezus bewaakten. Het evenement gaat door op Paamaandag en ontstond in de 19e eeuw in Metkovic. Ook op andere plaatsen, vooral in Dalmatië en het binnenland wordt het gebeuren nagespeeld door mensen in Romeinse klederdracht. De bevolking draagt voor de gelegenheid traditionele kledij van hun regio.
Op Goede Vrijdag wordt er naar goede gewoonte vis gegeten met een glas wijn erbij. Pogača, is een zoet brood dat speciaal voor de gelegenheid wordt gebakken.
Op Paaszondag zelf gaan vele gezinnen naar de mis. Vaak worden er rieten mandjes meegenomen met voedingswaren zoals brood, eieren, ham enz. die dan gezegend worden.
Sretan Uskrs
En ja hoor, ook hier mogen de kinderen op zoek naar eitjes in de tuin.
Al gaat het hier niet over chocolade eieren.
Daarna wordt er met de gevonden eitjes een spelletje gespeeld: eitje tik.
Bedoeling is dat iedereen zijn of haar eitje tegen dat van iemand anders tikt.
De winnaar is degene die zijn ei heel weet te houden.
Samen wordt er genoten van een Feestmaaltijd met typisch Kroatische specialiteiten en lekkernijen.
Vaderdag
Očev dan
Ook in Kroatië worden de vaders op 19 maart gevierd.
Deze dag is de naamdag van St. Jozef, de man van Maria en de 'wettelijke' vader van Jozef wordt beschouwd als de ideale vader.
Net zoals bij ons knutselen de kinderen vaak hun eigen geschenkje voor de beste papa ter wereld in elkaar. En vermits de cravat een Kroatische uitvinding zou zijn durft die ook wel eens in een cadeautje zitten.
1 Mei - dag van de arbeid
Ook in Kroatië is 1 mei een officiële feestdag.
Oorspronkelijk had deze feestdag een andere betekenis. Die dag werden er linten gehangen aan een paal en dansten meisjes met bloemen in de haren en op de kleding rond deze -mei paal om het begin van de lente te vieren. Ook de deuren van huizen en poorten van tuinen werden met voorjaarsbloemen versierd.
Maar sinds de 19e eeuw worden op die dag - net als bij ons - de slechte werkomstandigheden van arbeiders in fabrieken herdacht. Wist je dat er op 1 mei 1886 in Chicago een grootse staking van de arbeiders plaatsvond om de acht-uren werkdag af te dwingen en recht op vakantie...
Door het communisme in Oost-Europa is de traditie daar overgenomen...
In Kroatië gaan families en vrienden op 1 mei graag buiten picknicken of ze houden een traditionele BBQ.
Op vele plaatsen, zoals in het Maksimir park van Zagreb, wordt gratis brood met soep of goulash van bruine bonen uitgedeeld. Een heuse oude arbeidersmaaltijd...
Corpus Christi (Sacramentsdag)
Het laatste avondmaal wordt in Kroatië als officiële feestdag herdacht op 'Witte donderdag' en valt zo'n 10 dagen na Pinksteren. De datum is dus elk jaar anders maar valt meestal in mei.
Er wordt door de Christenen brood gegeten en wijn gedronken, wat verwijst naar het lichaam en het bloed van Christus.
Dag van de Strijd tegen de Fascisten
22 juni, dit is de feestdag van Kroatië waarop de oprichting van de eerste Sisak Partisan Squad in 1941 wordt herdacht.
De eerste gewapende eenheid tegen het fascisme in Europa werd opgericht in de buurt van de stad Sisak in de Brezovica bossen (toen nog Joegoslavië) op de dag dat de Duitse nazi's de Sovjet-Unie binnenviel .
Dit eerste volksbevrijdingsleger stond onder leiding van Tito.
Dag van de staat, Onafhankelijkheidsdag & dag van het parlement
Dan Sabora, (Dan državnosti - dag van de staat is een feestdag ter herdenking van de oprichting van de republiek, al werd Kroatië pas echt onafhankelijk op 8 oktober wordt dit gevierd op 30 mei. Tot oktober 2019 werd dit op 25 juni gevierd. Nu is 25 juni de onafhankelijkheidsdag, en 8 oktober werd de Dag van het Kroatische Parlement.
Voor wie nog volgen kan...
De verjaardag van de grondwet (30 mei 1990) van het eerste democratische parlement is, al is het geen officiële feestdag voor vele Kroatische burgers een vrije dag.
Misschien daarom, of gewoon omdat Kroaten elke gelegenheid tot feesten graan aangrijpen
is ook 8 oktober een , deze wel officieel een nationale feestdag.
De reden van dit 'tijdelijk uitstel' of moratorium tussen juni en oktober was opgelegd door de EU doordat de Brioni-overeenkomst door Slovenië en Kroatië drie maanden werd opgeschort. Meer weten?
Wist je dat: wij hier in België een beetje meevieren op 25 juni ?
Manneken Pis draagt die dag voor de gelegenheid een Kroatisch kostuum...
(sorry, geen rechtenvrije foto van gevonden...)
Dag van Bevrijding en Nationale Dankbaarheid
Dan pobjede i domovinske zahvalnosti / Overwinnings- en Vaderlanddankdag wordt op 5 augustus gevierd als herinnering aan 'operatie Storm' (Operaciji Oluja) toen het Kroatische leger in 1995 Knin heroverde. Knin was de proto-staat Republiek Servisch Krajina. Operatie Storm maakte daar een einde aan.
Maria Hemelvaart
Maria Tenhemelopneming is in het Katholieke geloof een hoogfeest dat op 15 augustus wordt gevierd. In de meeste Europese landen, ook in Kroatië, is het dan een vrije dag.
Coming Out Day
Overgenomen uit de Verenigde staten wordt nu ook in Kroatië op 11 oktober Coming Out Day gehouden.
Terwijl in 2013 een overgrote meerderheid van de locals zich nog uitsprak voor de verankering van het traditionele huwelijk tussen man en vrouw in de grondwet wordt vandaag de dag het 'uit de kast komen' voor je seksuele geaardheid onder de aandacht gebracht.
Toch kunnen mensen van hetzelfde geslacht nog steeds niet trouwen in Kroatië. Er is wel een geregistreerd partnerschap voorzien.
Allerheiligenavond, Allerheiligen & Allerzielen
Ook Allerheiligen wordt zoals bijna overal in Europa gevierd op 1 november.
Op 2 november met Allerzielen worden ook in Kroatië de dierbare overledenen herdacht en begraafplaatsen bezocht.
De avond voor Allerheiligen, op Allerheiligenavond worden de twee komende dagen voorbereid.
Ondanks het feit dat het weinig te maken heeft met het Katholieke geloof neemt het Amerikaans Halloween meer en meer een plekje in bij de vrolijke Kroatische jeugd. Ook zij houden van griezelige vibes, verkleedpartijtjes en de daarbij horende feesten. Vooral in de hoofdstad Zagreb vind je speciaal aan de gebeurtenis aangepaste programma's in clubs, bars en discotheken.
Je kan zelfs een tour boeken waarbij griezelige verhalen worden verteld, of een heksentocht, een nachtrace...
Sint Nicolaas
Sint Nicolaas
Op de avond van 5 december zetten de Kroatische kinderen hun schoentje aan het raam of bij de deur, en gaan net zoals hier nog één nachtje ongeduldig wachten op de komst van "Sveti Nikola".
De volgende ochtend vinden ze dan allerlei lekkernijen in hun schoentje. De lekkernijen bestaan hier niet uit pepernoten, marsepein en mandarijntjes zoals bij ons, al zal je in de supermarkt wel een chocolade figuurtje van de Sint wel kunnen vinden. Ook een adventskalender mag erbij.
Vaak zit er in hun schoentje ook een dun berkentakje om hen eraan te herinneren dat ze heel het jaar flink en lief moeten zijn.
Deze "šiba" kan je vergelijken met de roede van - nu moet ik zien wat ik zeg, dus laat ons het gewoon bij Piet houden... ;)
In deze moderne tijd is het al lang niet meer de bedoeling kinderen bang te maken en daarom is de tak vaak goudkleurig gespoten en versierd met een strik en een klokje.
In tegenstelling tot bij ons is het hele gebeuren rond "de goed heilig man" puur traditie en helemaal niet commercieel.
Hij komt niet vanuit Spanje aan met de stoomboot en rijdt niet over de daken met een witte schimmel...
Geen dure cadeaus dus of massa's speelgoed.
Op 6 december zelf zal de Sint op bezoek gaan op plaatsen waar de allerkleinsten te vinden zijn zoals basisscholen, winkelcentra, kleuterscholen en kinderdagverblijven. Ook de kinderafdeling van ziekenhuizen staat bovenaan het lijstje.
Draagt de Sint hier bijna steeds een rode jas en mijter, in Kroatië heeft hij een grotere kledingkast. Hij kan kiezen tussen rood, geel, paars en wit. Meestal is de Sint in het gezelschap van één of meerdere witte engelen. Soms is ook Kramus van de partij...
Krampus.... Even terug naar "Piet". Die kennen ze hier niet.
In zijn plaats is "Krampur" degene die de "stoute kinderen" zal straffen.
Hij ziet er - half geit, half duivel, met een zwarte vacht, puntige horens, vervaarlijke hoektanden en een lange tong - lang niet zo "lief" uit als Piet.
Om zijn nek hangen koeienbellen, en de šiba’ in zijn hand is niet van goud.
Op zijn rug draagt hij een grote rieten mand en over zijn schouders hangen kettingen. De stouteriken worden geketend, in de mand gestopt en meegenomen....
Gelukkig hoort Krampus vooral bij legendes en verhalen en zal je hem zelden tegen komen in Kroatië. Enkel helemaal in het Noorden, in Sveti Martin na Mur, aan de grens met Slovenië wordt op 5 december een Krampuslauf gehouden. Hierbij verkleden de mannen zich en gaan met veel kabaal - in een soort parade - de straten odoor om mensen de stuipen op het lijf te jagen.
Wist je dat ?
Sveti Nikola is in Kroatië niet alleen de patroonheilige van kinderen. Ook van vissers, reizigers en zeelieden...
Meer weten?
Advent
Rijeka
ondergrondse tunnel, Zagreb
Advent
Dolazak is het Kroatische woord voor Advent, de aanloopperiode naar Kerstmis.
Terwijl hier een groot aantal tradities beetje bij beetje verloren gaan zie je dat ze in Kroatië hun best doen de in ere te houden.
Mooie, warme tradities van generatie op generatie doorgegeven.
Gaat u even mee ?
Na Sinterklaas, want ja, dat vieren ze in Kroatië ook, worden de straten, winkels en pleinen versierd.
Het aanleggen van een schaatsbaan komt - iets later dan hier - ook langzaam op.
Her en der in het land zal je ook "levende" Kerststallen kunnen bewonderen.
Thuis wacht de grote meerderheid, en zeker de eerder traditionele gezinnen en oudere mensen, met het opzetten van de kerstboom tot Kerstavond zelf.
Eén van de mooiste tradities vind ik deze:
Vier weken voor Kerst wordt bij de meeste Katholieke gezinnen een Kerstkrans op tafel gezet met vier kaarsen. Iedere zondag , vlak voor de maaltijd, wordt er daar ééntje meer van aangestoken. Er wordt een gebed gedaan en na de maaltijd worden de kaarsen terug uitgeblazen.
Op 13 december, dat is de dag van Sint Lucia (de patroonheilige van de blinden) wordt een potje gevuld met aarde waarop tarwezaden worden uitgestrooid. Op een warme, zonnige plek wordt de grond ( soms worden er ook een soort watten gebruikt) vochtig gehouden zodat de zaden gaan kiemen. Dit staat symbool voor een succesvolle oogst in het komende jaar.
Vooral bij de oudere generatie wordt nog vaak een oude ton of emmer gevuld met aarde. Hierin worden dan dennentakken gestoken en drie stokken.
Op die stokken prikt men een appel. Vaak hoort er ook nog een Kroatisch vlagje bij en een smalle, lange kaars.
Deze traditie komt voort uit de tijd dat de mensen te arm waren om een echte kerstboom te kopen.
Wel goed gevonden... Niet?
Bij vele gezinnen staat ook een gezegende kaars. Deze wordt drie keer aangestoken: de eerste keer
op Kerstdag tijdens het dinner, de tweede keer tijdens het Nieuwjaars dinner en de derde tijdens de maaltijd op Driekoningen.
Tijdens deze Advent periode trekken vele vaders met hun zoon of zonen het bos in om een flinke, droge eikenhouten boomstam te zoeken.
Deze zal op 24 december gewijd worden met enkele druppels rode wijn als teken van dank voor de druivenoogst en de wijnproductie van het afgelopen jaar. De stronk wordt rondt 18u aangestoken - vaak op de grill in de tuin en moet de hele nacht blijven branden.
Kerstavond "Badnjak" is trouwens naar deze traditie vernoemd
Ook wordt er nog vaak een wierrook potje of schaaltje klaargezet gevuld met olibanum hars.
Deze hars is afkomstig van de wierookboom en ruikt zeer lekker.
In Katholieke kerken wordt het nog steeds gebrand tijdens kerkdiensten.
Koledarenje
Winterzonnewende
Koledarenje of Kolenda is een traditionele Slavische folkloretraditie die start op de kortste dag van het jaar, ergens tussen 20 en 23 december. De naam komt voort van het oud Slavische woord koleda wat letterlijk nieuw jaar betekend.
Alles draait dus rond de winterzonnewende. Het moment dat "de zon stopt en stilstaat". Vanaf het Noordelijk halfrond gezien lijkt het zelfs of de zon van richting veranderd. Dit komt omdat de zon op dat moment haar meest zuidelijke punt heeft bereikt. Ze zal omstreeks 7.30u opkomen en rond 16u alweer ondergaan.
Volgens vele oude beschavingen begon toen het nieuwe jaar. Met vasten, vuren en feesten werd de hergeboorte van de natuur gevierd en de lente alvast verwelkomd.
Koledarenje zijn winterzonnewendeliedjes die vergelijkbaar zijn met Kerstliederen.
Zingende jongens (koledarcheta) tot een jaar of 12 jaar gaan in groep van huis tot huis om de bewoners geluk te wensen.
In ruil daarvoor krijgen ze iets lekkers aangeboden.
Tegen de avond is het de beurt aan jonge mannen die vaak begeleid worden door een oudere man. Hij is dan de leider.
Ook zij gaan met hun wensen zingend van huis tot huis.
De teksten van hun liedjes gaan over allerlei onderwerpen, maar zijn meestal gericht op de personen waarvoor gezongen wordt: een oude man, een kind, een huwbaar meisje, een wijnboer, een herder, een vrijgezel...
De bewoners worden gezondheid, geluk en voorspoed gewenst en de mannen worden meestal beloond met een borrel.
Zowel de kinderen als de mannen dragen speciale kledij voor dit geburen. Meestal bestaat dat uit een zwarte broek, een muts, een vest in het rood, of met rood erin, een herders-achtige lange jas en een houten stok die al dan niet versierd wordt.
In het voorjaar is het de beurt aan de vrouwen. De vruchtbaarheid van de aarde is voor hen weggelegd. Later meer daarover.
Bij gebrek aan een foto die in MAG gebruiken moeten jullie het voorlopig hier mee doen...
;)
Badnjak, Kerst & 2e Kerstdag
Badnjak
Op Badnjak - 24 december - wordt er geen vlees gegeten maar vis.
Vooral de gedroogd Noorse stokvis is erg populair om soepen, stoofgerechten of koude schotels mee te maken.
Deze vis, ‘bakalar’ is vrij duur, maar kan in haast iedere supermarkt gevonden worden.
Zelfs het Kerstbrood is aangepast aan de Kerst: rond brood met een kruis, notenbrood en brood met honing en vruchten.
Vandaag wordt de Kerstboom gekocht en gezet. Het zetten van de boom en het versieren ervan hoort traditioneel bij de gezelligheid van Kerstavond.
In de boom komen strikken, linten, kaarsen, harten en ballen en op de top hoort een ster.
Vaak worden ook de bekende rode Licitar koekjes als decoratie in de boom gehangen. (neem eens een kijkje bij Valentijn voor meer over die lekkernijtjes)
Kerst
Kerst
En dan is het zover: Kerstdag. Ook vandaag gaan vele mensen naar de mis.
Vandaag staat het gezin centraal.
's Morgens mogen de kinderen cadeautjes uitpakken, er wordt gezongen, samen ontbeten en er worden Kerstfilms gekeken.
De wierrook wordt aangestoken, en zeer katholieke mensen lopen dan met het schaaltje in de hand door de kamers van het huis om het te zegenen.
Rond een uur of drie gaat men aan tafel voor de feestmaaltijd. waarbij meestal gebraad wordt opgediend: speenvarken, eend, kalkoen, of kip, ganzenvlees en uiteraard de nodige wijnen.
Om middernacht stipt begint de Kerstviering in de kerk. Er wordt gebeden en Kerstliederen gezongen. Vaak wordt er door kinderen een kerstverhaal uitgebeeld.
Deze traditie leeft nog zo sterk dat het meer dan eens gebeurt dat niet iedereen binnen kan.
Tweede Kerstdag brengen Kroaten, eigenlijk net zoals wij, graag gewoon thuis door, of ze gaan op familie- of vriendenbezoek. Op televisie worden Kerstconcerten en shows uitgezonden . Op verschillende plekken kan je een live-gebeuren beleven waar iedereen naartoe komt om samen Kerstliederen te zingen
Ik zou zeggen: schud elkaar de hand, geef een dikke kus op iedere wang en wens elkaar:
Sretan Božić
2e Kerstdag
Tweede Kerstdag
Net zoals in Nederland, in België hebben ze dat niet, heeft Kroatië officieel een "tweede Kerstdag" op 26 december, de naamdag van de heilige Sint Stefanus. De heilge was een martelaar die op deze dag door steniging is gestorven.
Oudejaarsavond & Niewjaar
Oudejaarsavond & Nieuwjaar
Ook in Kroatië worden "Stara Godina" & ‘Nova Godina’ eerder met vrienden gevierd en Kerst met familie.
Er wordt thuis gevierd of uit gegaan. De horeca doet goede zaken en velen trekken zelfs richting kust. Net zoals bij ons horen er champagne, vuurwerk en gelukwensen bij de jaarwisseling.
Wordt er thuis gevierd, dat staat er op oudejaarsavond meestal kip op het menu.
En als dessertje "fritule". Deze mini oliebollen vind je trouwens rond deze periode ook op Kerstmarkten aan kraampjes.
Eén van de "places to be" om de jaarwisseling te vieren is bijvoorbeeld Dubrovnik.
In de hoofdstraat "Stradun" wordt live muziek gespeeld. Van rock en pop tot de traditionele klapa. Kraampjes met hapjes en drankjes...
Stipt middernacht steekt men het vuurwerk af.
Daarna barst het feest pas echt los en kan je tot in de vroege uurtjes feesten in één van de vele bars of clubs.
Uiteraard kan je overal feestvreugde, drankjes en vuurwerk verwachten.
Kroaten zijn naast familiemensen ook echte feestbeesten...
Gelukkig Nieuwjaar wens je zo:
Sretna Nova Godina
Verloving & Huwelijk
Verloving - Zaruke
Rond verloving en huwelijk kent Kroatië heel wat tradities. En die kunnen al naar gelang de streek erg verschillend zijn.
Tegenwoordig is het aanzoek meestal een romantische gelegenheid tussen het koppel zelf, maar vroeger werd het gedaan in bijzijn van familie en vrienden die allemaal op de hoogte waren van de reden van bijeenkomst.
De toekomstige bruid wist normaal gezien van niets.
Zeg dan nog maar eens "neen" ;)
Obiljezje
-
Heel traditioneel is het aanbieden door de jongeman aan zijn geliefde van een obiljezje, een stuk fruit, vaak een appel. Oorspronkelijk, en nu soms nog, werd daar één of meerdere munten in gedrukt.
-
Het accepteren van het fruit door het meisje symboliseert hun verloving. Dit is een zeer oude Kroatische huwelijkstraditie die niet in andere landen voorkomt.
-
Ook een echte verlovingsring wordt hier steeds vaker gegeven.
De hand vragen
-
Volgt de jongeman de traditie, dan zal hij - als beleefde formaliteit, samen met zijn vader naar de vader van zijn geliefde gaan om hem haar hand te vragen.
-
De verloving valt meestal een jaar voor het huwelijk.
Uitnodiginhen en Rakija
-
Uitnodigingen voor het huwelijk worden zelden tot nooit met de post verzonden. Er wordt langs gegaan bij de toekomstige gasten door het bruidspaar zelf of hun ouders en met de nodige sterke drank erbij worden de invitaties afgegeven.
De jurk
-
Bij het kiezen van de bruidsjurk - vjenčanica - gaan meestal de vrouwelijke familieleden van de bruid graag mee: mama, oma en eventueel de zussen. En, niet te vergeten het bruidsmeisje of kuma, dat gedurende de hele periode van voorbereiden en feesten een belangrijke rol speelt en de bruid helpen zal waar ze kan.
De bruiloft - Vjenčanje
Drie dagen feest
-
Kroaten feesten graag. En zeker zoeits moois als een huwelijk moet gevierd worden. Drie dagen...
Dag 1 - oefenen
-
Volgens aloude traditie komen de families en de vrienden van het bruidspaar de dag voor het huwelijk zelf bij elkaar om te repeteren en iedereen te leren kennen. Want op een huwelijk zijn er altijd mensen die je voor het eerst ontmoet. Oefenen hoe ze gaan feesten dus eigenlijk... Een mini-huwelijk zonder bruidspaar en ceremonie. Kan je het je voorstellen? Dat is dus al een feest op zich. Er zal eten zijn, drank en vaak al een bandje zodat je ook je dans-spieren alvast wat kan 'opwarmen'.
Dag 2 - de grote dag
De valse bruid
-
Op de grote dag komen de vrienden, familieleden en getuigen ( algauw zo'n man of 50) van de bruid samen in het huis van haar ouders en die van de bruidegom komen bij zijn ouders samen. Daar vieren ze elk apart hun eigen feestje met eten en drinken en bij de bruidegom dus ook met de band.
-
Daarna springen ze bij de bruidegom inclusief bruidsjonkers en muzikanten in de auto en rijden luid toeterend naar het huis van de ouders van zijn toekomstige. Woont de bruid vlakbij dan gaat de hele stoet met veel geschreeuw, gelach en gezang te voet.
Barjaktar & Kum
Eén van de gasten, de barjaktar of vlaggenman draagt een Kroatische vlag waarmee hij uit het raam van de auto hangt en de hele tijd zwaait terwijl hij juicht en schreeuwt.
-
Het is een belangrijke taak van luidruchtig zijn, grappig zijn en gek doen. Vaak helpt een fles rakija in de hand daarbij. En het is niet ongewoon, integendeel zelfs, dat hij de hele dag 'aangeschoten' doorbrengt.
-
De hele dag zal hij met veel plezier de gasten shotjes aanbieden. Niet aannemen wordt als onbeleefd ervaren...
-
Je bent gewaarschuwd !
-
Van de Kum, de getuige van de man, wordt verwacht dat hij voor de goede sfeer zorgt en het iedereen naar de zin maakt.
-
Ook van hem wordt zo goed als verondersteld dat hij iets teveel op heeft.
-
De twee zijn eigenlijk zowat de clowns van het feest.
Toeterende auto's
-
Opvallen doen ze wel, de langzaam rijdende, luid toeterende, file auto's.
-
De auto's zijn soms versierd met bloemen of ballonnen, maar vaak ook niet.
-
Zie je zo'n stoet van vaak dertig of meer toeterende auto's, toeter dan terug. Zo feliciteer je het bruidspaar.
Hindernissen parcours
-
In Istrië durft men het de bruidegom al eens moeilijk maken door hindernissen te voorzien op zijn pad naar het huis van zijn toekomstige vrouw.
De valse bruid
-
Er worden traditionele Kroatische liederen gezongen aan de voordeur van de bruid. Bedoeling is haar het hof te maken. Maar de toekomstige schoonfamilie geeft haar niet zomaar weg... Wanneer de vader van de bruid de deur opent geeft de bruidegom hem zijn bruidsschat. Maar dan wordt hem wijze van test een 'lokbruid' aangeboden.
-
Dit kan tot zeer amusante situaties leiden, vermits 'de valse bruid' een man met pruik en sluier op rare schoenen kan zijn , maar net zo goed een oude tante, de zus of de grootmoeder van de bruid of soms zelfs een als bruid geklede pop.
-
Zodra de bruidegom een aanvaardbare bruidsschat aanbied komt zijn echte bruid tevoorschijn. Deze bruidsschat moet vooral iets zijn dat de schoonfamilie leuk genoeg vind om hun dochter voor weg te geven. Dat kan gaan van een symbolisch geldbedrag, een kledingstuk, een juweeltje, foto's tot babyschoentjes, zodat de goede intenties van de bruidegom duidelijk zijn.
-
Bij de meeste huwelijken is net als hier een fotograaf aanwezig.
-
De huwelijksceremonie is meestal katholiek, maar veel koppels besluiten tegenwoordig om hun liefde te bevestigen op verschillende locaties. En zoals we allemaal weten is Kroatië rijk aan mooie locaties.
De bruid weggeven
-
Tegenwoordig wordt er vaak voor gekozen dat vader zijn dochter weggeeft en moeder haar zoon. Waarschijnlijk overgewaaid van elders, want oorspronkelijk gaf de 'vrijgezelle getuige' de bruid weg, en het 'single bruidsmeisje' de bruidegom.
Je kruis gevonden
-
De priester zegent het huwelijk met de woorden: 'Jullie hebben je kruis gevonden. Het is een kruis om lief te hebben, om het met je mee te dragen, een kruis dat moet koesteren en niet weg mag gooien maar.
Rijst, confetti of zeepbellen
-
Na de dienst in de kerk of het stadhuis wordt er net zoals hier vaak met rijst gegooid zodra de nieuwe man en vrouw buitenkomen.
-
Vaak wordt de rijst vervangen door confetti of worden er zeepbellen geblazen.
-
Vaak staan er aan de kerk enkele traditionele Kroatische muzikanten.
Zakgeld
-
De kinderen onder de gasten beginnen bij het buitenkomen vaak te roepen: 'kume, izgori ti kesa!' (getuige, je zak is verbrand)
-
Bedoeling is dat de getuige hen wat zakgeld geeft om hen te doen zwijgen.
Corsages van rozemarijntakjes
-
Zodra de gasten op de receptie aankomen krijgen ze van het bruidsmeisje rozemarijntakjes samengebonden tot een bundeltje met een rood-wit-blauw lintje. Dat wordt met een speld als een soort corsage aan hun linkerzij vastgemaakt.
-
Dit teken van welkom wordt meestal beantwoord met een kleine financiële gift. Rozemarijn staat symbool voor trouw.
Wie draagt de broek?
-
Tijdens de receptie worden allerlei activiteiten voorzien voor het bruidspaar. Eén van de bekendste is het spel waarmee bepaald wordt wie 'de broek zal dragen' in het huwelijk.... Zowel bruid als bruidegom proberen als eerste de ander op de tenen te trappen.
-
De winnaar wordt de baas in huis.
Feestmaal
-
Op het menu staan vaak kippensoep met noedels en lam of varken aan het spit. Prosciutto, kaas, cottage cheese, zeevruchtenrisotto's en streekgebonden lekkernijen zoals truffels in Istrië.
-
Uiteraard wordt het feestmaal afgesloten met een bruidstaart die net als bij ons door het bruidspaar samen word aangesneden.
-
Vaak brengen vrienden, familieleden of buren eigengebakken dessertjes mee: 'svatovski kolači'. Kleine taartjes die in één hap opgegeten kunnen worden. Vergelijkbaar met onze mini patisserie.
Toespraak
-
Behalve de getuige en soms de ouders die een paar woorden tot het bruidspaar richten wordt er verder geen tijd aan verspild aan toespraken: tijd om te feesten !
Live muziek
-
Al wordt er tegenwoordig hier en daar een DJ ingehuurd, traditioneel gaat de voorkeur nog steeds naar een live ensemble met typische Kroatische instrumenten.
-
Heb je een verzoeknummer? Dat kan, maar dan tast je best in je zakken en geef je het bandje een fooi.
-
Vaak worden de gasten competitief en geven ze meer naargelang de avond vordert en het aantal verzoeknummers oploopt...
Dansen met de bruid
-
Na de openingsdans van het kersverse paar, zo rond middernacht, krijgen de gasten de kans om met de bruid te dansen ... tegen betaling. Het bruidsmeisje, staat klaar met een mandje om de geboden centen aan te nemen. Vind ze de gift aan de lage kant zal je geen volledige dans uitdansen. Geef je genoeg mag je tot het eind van het lied met haar dansen.
Geschenken
-
Na het feestmaal en een paar uur dansen wordt er rond een uur of 2 een moment ingelast waarop de gasten hun cadeaus geven.
-
Netjes in een rij kan iedereen in een kort persoonlijk momentje het paar geluk wensen en een geschenkje afgeven. Meestal bestaat dit uit een mooie wenskaart in een enveloppe met geld erbij. Hoe dichter je bij het paar staat, hoe meer je geeft. Een huwelijkslijst kennen ze hier nog niet echt. In ruil krijg je een bedankkaartje van het paar, meestal met hun foto erop.
-
Welk bedrag geef je minimum? De prijs van wat jij het paar kost op het feest...
Bedtijd
-
Na cadeautjestijd is het bedtijd... tenminste, voor de kleinsten. De grootouders van het bruidspaar nemen de baby's, peuters en de kleuters onder hun hoede en verlaten het feest. Voor alle anderen begint het maar pas...
De Kolo
-
Dit is een traditionele kringdans met snelle voetbewegingen en waarbij iedereen elkaars handen vasthoudt. De voeten gaan steeds sneller, en sneller...
Stevige hap in 't midden van de nacht
-
Ga er maar vanuit dat er vanaf nu stevig gefeest, gedanst en gedronken wordt.
Rond een uur of drie, vier 's nachts wordt de gasten een hartige hap aangeboden. Even terug op krachten komen met goulash of sarma (wijn-of koolbladeren gevuld met gehakt en rijst).
Dag 3 - de afterparty
-
Nog een laatste keer samen komen met vrienden en familie om na te toosten op het kersverse bruidspaar.
-
En uiteraard hoort ook daar weer lekker eten bij.
Tips
Wordt je ooit uitgenodigd op een Kroatisch huwelijksfeest:
-
Slaap veel de dagen ervoor
-
Draag makkelijke schoenen want je zal veel moeten dansen
-
Neem voldoende geld mee
-
Blijf uit de buurt van de Barjaktar en de Kum om een fikse kater te vermijden
-
Verlaat het feest NOOIT voor de cadeaus zijn gegeven en de goulach is geserveerd. Dat is ZEER onbeleefd.
Zwangerschap & Geboorte
Zwangerschap - Trudnoća
Een zwangere vrouw wordt in Kroatië als een prinses behandeld.
Zodra het ook voor de buitenwereld zichtbaar is geven zelfs windvreemden je een voorkeursbehandeling:
-
Ze laten je voorgaan aan de kassa van de supermarkt.
-
Staan hun plaats af op het openbaar vervoer...
En 'neen' als antwoord wordt niet aanvaard. Met zachte hand en een medelevende, gemoedelijke blik wordt je voorgeschoven. -
Het principe is heel eenvoudig: een zwangere vrouw wordt op handen gedragen...
Geboorte - Rođenje
Ook rond de geboorte van een nieuw leventje kennen de Kroaten heel wat tradities.
Terwijl wij een beetje gewend zijn om zo vlug mogelijk op kraambezoek te gaan is dat in Kroatië compleet uit den boze !
Kraambezoek in Kroatië verloopt heel anders dan bij ons. Het is namelijk zo dat in vele ziekenhuizen tijdens de korte bezoekuren ( vaak maar 1 uur per dag) er maar 1 bezoeker tegelijk binnen mag en... dat de baby uit de kamer wordt gehaald. Allemaal ter bescherming van het kleintje. Bedoeling van het kraambezoek is hier vooral om de kersverse mama eventjes gezelschap te bieden en naar haar gezondheid te informeren.
Als de bevalling goed verlopen is en de baby is gezond, dan verlaten ze het ziekenhuis na meestal na drie dagen.
Babinje
Tijdens de 'babinje', de eerste 40 dagen na de geboorte laat je de kersverse ouders en hun wolk van geluk met rust.
Deze gewoonte is zo ingeburgerd dat ook niemand zal vragen langs te mogen komen.
Je hoeft je dus nooit schuldig te voelen om iemand af te wimpelen !
Eigenlijk gezegd vind ik dat een geweldige manier en tegelijkertijd zeer respectvol:
-
Mama die zo de tijd krijgt om volledig te herstellen van de bevalling.
-
Rustig borstvoeding geven zonder dat er plots iemand voor de deur staat.
-
Je ogen even sluiten op het moment dat baby slaapt.
-
Een band opbouwen met je kleine ukkie.
-
Oudere broertjes of zusjes laten kennismaken met het nieuwe gezinslid.
-
Papa's laten bekomen van hun uitspatting op de geboorte dag zelf. Want ja, die gaan uiteraard flink op stap met hun vrienden...
-
Het is ook een veilige manier om baby te beschermen tegen ongewenste ziektekiemen van eventuele 'pakgrage' handen, soms pas enkele uren na de geboorte, zoals bij ons.
Enkel de directe familie zoals broer of zus van één van de jonge ouders en de kersverse grootouders mogen op persoonlijke uitnodiging mee genieten van de kleine, nieuwe aanwinst. Meestal is dit na een week of 2.
Zodra de 'babinje' voorbij is kunnen vrienden en minder dichte familie op bezoek gaan om het mooie geluk te bewonderen.
Traditie getrouw wordt er dan een geschenkje meegebracht voor de schattige nieuwkomer. Kleertjes, een knuffel een nuttig iets zoals luiers of een mooie wenskaart met een centje in de enveloppe.
Dat wordt in het bedje gelegd naast het hoofdje van de baby, of onder het kussentje mocht dat aanwezig zijn.
Er wordt gezellig samen gezeten en bij een tasje koffie met of zonder iets sterkers gekeuveld over alles wat met de bevalling en de geboorte te maken heeft.
Het grote feest, de doop (de meeste Kroaten zijn Katholiek) vindt plaats wanneer de baby minstens drie a vier maanden oud is, soms zelfs later. Beetje zoals bij ons dus.
Vaak wordt er een gouden geschenk gegeven zoals een kruisje.
cavtat#cetina#bron#cetina#rivier#colentum#beach#cres#crickvenica
bottom of page